ΤΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥΣΘΕ ΕΑΝ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΤΕ Ή ΚΡΑΤΗΘΗΚΑΤΕ ΑΔΙΚΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ…

Η απονομή ποινικής δικαιοσύνης σε κάθε κράτος δικαίου οφείλει να στηρίζεται στις αρχές της νομιμότητας, της τεκμηρίωσης και της προστασίας των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου. Ωστόσο, η ύπαρξη ενός νομικού μηχανισμού δεν εξαλείφει την πιθανότητα σφαλμάτων.

Όταν ένα πρόσωπο καταδικαστεί αδίκως για πράξη που δεν τέλεσε ή που δεν ήταν τελικά αξιόποινη, τότε ανακύπτει η ανάγκη αποζημίωσης από την Πολιτεία.

Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε αυτήν την ιδιαίτερη περίπτωση.

Θεμελίωση του Δικαιώματος – Νομοθετική και Συνταγματική Βάση

Το δικαίωμα αποζημίωσης του αδίκως καταδικασθέντος αποτελεί νομική υποχρέωση του κράτους, η οποία κατοχυρώνεται στην Ελληνική νομοθεσία, στο Σύνταγμα της χώρας, αλλά και στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Πιο συγκεκριμένα, κατοχυρώνεται:

• Στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, και ειδικότερα στα άρθρα 535–544,
• Στην παράγραφο 4 του άρθρου 7 του Συντάγματος, η οποία ορίζει «αποζημίωση σε όσους καταδικάστηκαν, προφυλακίστηκαν ή με άλλο τρόπο στερήθηκαν άδικα ή παράνομα την προσωπική τους ελευθερία».
• Στην παράγραφο 5 του άρθρου 5 της ΕΣΔΑ (Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), η οποία ορίζει πως «Κάθε πρόσωπο που συνελήφθη ή κρατήθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου αυτού, έχει δικαίωμα αποζημιώσεως».

Ποιος Δικαιούται Αποζημίωση;

Ο νόμος προβλέπει ότι αποζημίωση μπορεί να διεκδικήσουν:

• Οι προσωρινά κρατηθέντες, που αθωώθηκαν αμετάκλητα (άρθρο 535 ΚΠΔ).
• Οι κρατηθέντες με καταδικαστική απόφαση, η οποία μετέπειτα εξαφανίσθηκε αμετάκλητα συνεπεία ενδίκου μέσου (άρθρο 535 ΚΠΔ).
• Οι καταδικασθέντες και κρατηθέντες, που αθωώθηκαν με δικαστική απόφαση ύστερα από επανάληψη της διαδικασίας (άρθρο 535 ΚΠΔ).
• Εκείνοι απέναντι στους οποίους ο καταδικασμένος ή ο προσωρινά κρατούμενος είχε σύμφωνα με τον νόμο υποχρέωση διατροφής (άρθρο 537 ΚΠΔ).

Επιπλέον, αξίζει να σημειώσουμε πως ο νόμος ορίζει και όσους δεν δικαιούται αποζημίωση στο άρθρο 536 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο αναφέρει πως «Το Δημόσιο δεν έχει υποχρέωση για αποζημίωση, αν εκείνος που καταδικάσθηκε ή κρατήθηκε προσωρινά έγινε από πρόθεση παραίτιος της καταδίκης ή της προσωρινής κράτησης».

Η Διαδικασία Υποβολής Αιτήματος

Η διαδικασία για την αποζημίωση είναι αμιγώς δικονομική και περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

• Αίτηση που υποβάλλεται από τον ζημιωθέντα στο ίδιο δικαστήριο ή δικαστικό συμβούλιο που εξέδωσε την αθωωτική απόφαση. Η αίτηση πρέπει να υποβληθεί γραπτά και να παραδοθεί στον εισαγγελέα εντός 30 ημερών από το αμετάκλητο της απόφασης (άρθρο 538 ΚΠΔ).
• Εκδίκαση της αίτησης από το δικαστήριο ή το δικαστικό συμβούλιο, αφού ο αιτών ειδοποιηθεί και εκθέσει τις απόψεις του τουλάχιστον 24 ώρες πριν την εκδίκαση. Το άρθρο του Κώδικα Ποινικής Διαδικασίας αναφέρει πως το δικαστήριο ή το συμβούλιο που εκδικάζει την υπόθεση αποτελείται κατά προτίμηση από τους ίδιους δικαστές που αποφάνθηκαν για την ποινική υπόθεση (άρθρο 539 ΚΠΔ).
• Προσδιορισμός της αποζημίωσης για τεκμαρτή περιουσιακή ζημία και για ηθική βλάβη, η οποία δεν μπορεί να είναι κατώτερη των 20 ευρώ ούτε ανώτερη των 50 ευρώ την ημέρα. Για τον καθορισμό του ποσού αποζημίωσης, το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη την οικονομική και οικογενειακή κατάσταση του αιτούντος (άρθρο 540 ΚΠΔ).

Εάν εσείς ή κάποιο συγγενικό σας πρόσωπο έχετε αδίκως καταδικαστεί, μην παραλείψετε να διεκδικήσετε τη νόμιμη αποζημίωση που δικαιούστε από το νόμο.

Πηγή: https://lianapap.gr